TOXOPLASMOSIS

Toxoplasmosis nedir?

Toxoplasma gondii’nin neden olduğu insan dahil bütün memelilerde ve kanatlılarda görülen protozoal bir hastalıktır.

Enfeksiyonun kesin konakçısı kediler ve diğer kedigillerdir. Ara konakçısı ise kediler dahil diğer memeliler ve kuşlardır.

Enfeksiyon ılıman ve nemli bölgelerde daha sık görülmektedir. İnsanlardaki yaygınlığını özellikle hijyen kuralları ve çiğ et tüketimi etkiler.

Yaşam döngüsü

Enfeksiyonun yaşam döngüsü kısaca şu şekildedir. Enfekte kediler dışkılarıyla etkenlerin yumurtalarını (ookist) çıkartılar ve bu yumurtaları sindirim yoluyla alan ara konakların çeşitli dokularına giderek kistler oluşur. Bu kistli dokuların kediler tarafından yenmesiyle döngü devam eder. Bu döngüde ara konak gebe ise etken uterusa geçerek abort ve anomalilere neden olabilir.

Hastalığın yayılmasındaki başlıca faktörler ara konaklarda oluşan kistler ve kedilerin dışkısıyla etrafa yayılan yumurtalardır. Enfeksiyon özellikle kedilerin enfekte fareleri yemesi ve arakonaklardaki kongenital bulaşma nedeniyle süreklilik arz etmektedir. Doku kistleri konakta hayatta boyu canlı kalır.

Kedilerde yaygınlığı nedir?

Dünyanın farklı bölgelerinde yapılan araştırmalara göre kedilerde %96 ya varan T. gondii antikorlarına rastlanmıştır. Ancak dışkı muaynesinde ookistleri teşhis etme ihtamali %1 dir.

Son konak kedilerde genelde enfeksiyondan sonra bir defa kist çıkartılar ve bağışıklık oluşturarak bir daha yumurta çıkarmazlar. Bu yüzden serolojik testlerde pozitif çıkan kediler eğer enfeksiyonu atlatmışlar ise risk taşımazlar. Ancak seronegatif çıkan kediler her an enfekte olup yumurta çıkarabileceği için yüksek risk taşırlar.

İnsanlarda yaygınlığı nedir?

Türkiye’de enfeksiyonun yaygınlığı %30-40 kadardır. Bir çok insan enfeksiyonu geçirip bağışıklık kazanmış durumdadır. Çiğ et tüketimi fazla olan ülkelerde seroprevalans %80 leri bulabilmektedir.

Klinik bulgular nelerdir?

Köpeklerde: 1 yaşından küçük köpeklerde görülür.

Aralıklı ateş,tonsillitis, solunum güçlüğü, ishal ve kusma,bilinç kaybı,ataksi,yürüyüş bozukluğu,kaslarda zayıflık,korioretinitis,ilerleyici paraliz, solunum felci

Genelde klinik bulgular köpek gençlik hastalığı ile birlikte görüldüğü bildirilmektedir.

İnsanlarda: Sağlıklı insanlarda grip benzeri semptomlar, baş ağrısı, kas ve eklem ağrısı, lenf yumrularında büyüme. İmmun sistemi baskılanmış hastalarda ise ensefalit gibi şiddetli bulgular ortaya çıkar.

Hamilelikte enfeksiyon alınırsa bebekte prematüre doğum, korioretinitis, hidrosefalus, gelişim geriliği, körlük,epilepsi gibi bulgular görülür.

Kedilerde genellikle klinik bulgu görülmez. Bazı çalışmalarda iştahsızlık,ateş, uyuşukluk, sarılık, kusma, ishal, pnömoni, paraliz gibi bulgular görülmüştür.

Teşhis

Dışkı ve vücut sıvılarından teşhise gitmek anlamsızdır. Buralarda etkeni teşhis etmek çok zordur.

Daha çok serolojik testler( ELISA, IFAT) kullanılır. Enfeksiyonu atlatmış bireylerde antikor pozitif olacağı unutulmamalıdır.

Koruma ve kontrol

Kedi ve köpekler dahil tüm karnivor hayvanların çiğ et tüketimi, sakatat ve özellikle koyun plasentalarını yemeleri engellenmelidir. Çiğ karaciğer ve çiğ süt verilmemedir. Kedi ve küçük ırk köpeklerin fare avlayarak beslenmesinin önüne geçilmelidir.

İnsanlarda aynı şekilde çiğ et ve süt ürünlerini tüketmemelidir. Sebze ve meyveler tüketilmeden önce iyice yıkanmalıdır. Özellikle hamile kadınlar hamilelik boyunca kedilerden uzak durmalıdır.

kaynakça; Veteriner hekimliğinde parazit hastalıkları kitabı