Kısırlaştırmanın Davranış Üzerine Etkileri

Veteriner hekimlere en fazla sorulan sorulardan biri olan kısırlaştırmanın hayvan davranışları üzerine etkilerini iki cinsiyette ayrı ayrı ele almak daha doğru olacaktır.

Erkeklerde Kısırlaştırma KASTRASYON

En fazla yapılan operasyonlardan biri olan kastrasyon erkek hayvanda testislerin çıkartılmasıdır. Operasyon sonucu cinsiyet hormonu aktivitelerindeki değişimlere bağlı olarak davranışların da değişmesi doğaldır.

Yetişkin erkek köpeğin, kısırlaştırıldıktan sonraki saatlerde kanda testosteron düzeyi azalır ancak uzun bir süre daha hayvan testosteron kaynaklı davranışlarda bulunur. Hatta bu hormonun az miktarda salgılandığı böbrek üstü bezleri operasyon ile alınsa dahi, kan testosteron düzeyi sıfır olmasına rağmen bu davranışlar görülür. Bu tamamen beynin öğrenme süreçlerine bağlıdır. Yani kısırlaştırma, hormonlar sayesinde öğrenilen davranışlar dahil olmak üzere, öğrenilmiş davranışlar üzerine etki etmez.

Örneğin bazı hayvanlar kısırlaştırmadan sonra yıllar boyu çiftleşme aktivasyonu gösterirler. Bu davranışta, öğrenmenin yani seksüel deneyimlerin yanı sıra kalıtımsal etkilerin yani içgüdülerin rolü olduğu savunulmakta.

Genel kanıya göre kısırlaştırmadan sonra baskınlık, evden kısa süreli kaçma, evde idrar ile işaretleme, diğer erkek köpeklere karşı agresyon gibi davranışlar yüksek oranda azalmaktadır. Yetişkin köpeklerin sahiplerinin üzerine atlaması veya aşırı aktivasyonu %50-60 oranında azalır.

• Evin içerisine (idrarını yaparak) kendi alanını işaretlemesi.
• Sıcaklarda bir dişi bulmak için evden çıkıp gitmesi, bir kaza veya kaybolma riski ile karşı karşıya kalması. Trafik kazası geçiren köpeklerin %85’i kısırlaştırılmamış köpeklerdir.
• Saldırganlık.
• Gelişigüzel yapılan kur – diğer köpekler, erkekler de dahil olmak üzere, insanlar ve nesneler

Kastrasyon yapılma zamanı operasyonun başarısı açısından fark oluşturmaz fakat farklı görüşler mevcuttur. Erken yapılırsa kötü alışkanlıkları önlemek adına zaman kazanılmış olur. Özellikle köpeğin cinsiyet hormonlarının etkisiyle şekillenen istenmeyen davranışların alışkanlığa dönüşmesi engellenmiş olur.

Önerilen en erken yaşta kısırlaştırma kedi ve köpeklerde görülen, eşleşme isteğine bağlı olarak oluşan çevreye idrar yapma, baskın ve agresif davranışlar, kaçma isteği gibi sıkıntılı davranışların önüne geçilmesinde yardımcı olur veya tamamen ortadan kaldırır.

Kısırlaştırma kişiliği değiştirmez, avlanma gibi cinsiyete bağlı olmayan davranış şekillerinde değişikliğe rastlanmaz. Örneğin aile ve evini koruma köpeklerde doğal bir içgüdüdür. Köpeklerin kişilik özellikleri seks hormonlarından ziyade genetik ve çevresel etkiler ile şekillenir.

Dişilerde Kısırlaştırma (Ovariektomi)

Cinsel olgunlukta değişen oranlarda östrojen ve progesteron üreten ovaryumlar çıkartıldığında (ovariektomi) seksüel faaliyetler minimuma iner. Ancak dişi köpekte kızgınlık dönemi yılda 2, bazen 1 kez görüldüğünden kısırlaştırmanın etkisi erkekteki kadar önemli değildir. İlk kızgınlıktan önce veya sonra ovaeriektomi yapılması daha sonraki davranışlarda çok farklı bir etki oluşturmaz.

Kısırlaştırma sonrası en çok göze çarpan yapısal değişikliklerdir. Dişi köpeklerde operasyon sonrası, operasyon yapılmamış dişi köpeklere oranla %5-10 kilo artışı görülmüştür.

Kısırlaşmanın beden ağırlığına etkisi en fazla %30’dur. Kilo almanın asıl sebebi fazla besleme ve yetersiz egzersizdir!

Kısırlaştırılmış köpek tembelleşmez ya da oyun oynama istekleri azalmaz. Ve eğer oyun oynama isteğini kaybederse, bunu uygun bir beslenme programı ile çözebilirsiniz. Kısırlaştırma, köpeklerin kilo almasına, daha kolay yorulmalarına ve daha fazla dinlenmek istemelerine neden olabilir.

Hekiminizin önerdiği yönde kısırlaştırılmış köpekler için özel olarak hazırlanmış yiyecekler ile besleyip, ona yeterince egzersiz yapma fırsatı yaratarak yardımcı olabilirsiniz.