KÖPEKLERDE BOTULİSMUS

Botulismus köpeklerde nadiren gözüken ve felç oluşturan bir durumdur.Botulismus Clostridium botulinum bakterisinin ürettiği toksinin alınması sonucu oluşur.Köpeklerde görülen botulismusun büyük kısmında sebeb ölü hayvanların yada kontemine çiğ etin yenmesidir.Clostridium botulinum etin üzerinde veya içinde ürer toksinini çevreye bırakır ve bu kontemine etin yenmesine izin verildiğinde toksini alır.Kontemine et köpek tarafından yendiği zaman toksin bağırsaklardan emilir ve kana geçer sonra vücudun her tarafına taşınır ve sinir hücrelerini tutar,felce sebeb olur.

KLİNİK BULGULARI

Botulismus bulguları tipik olarak kontemine etin yenmesinden sonra saatlerden günlere varan bir süre içinde gelişir.Buna rağmen ilk klinik bulgunun görülmesi 6 günü bulabilir.Klinik bulgulardaki çeşitlilik alınan toksin miktarına bağlı olmasına rağmen daha erken görülen ilk klinik bulgu hastalığın çok şiddetli olmasına bağlıdır.Botulismus vücudu karakteristik bir yoldan etkiler.Arka bacaklar genelde vücudun ilk olarak etkilenen bölümüdür ve arka bacaklarda oluşan güçsüzlük genellikle hastalığın ilk klinik bulgusudur.Oluşan bu güçsüzlük ilerler ve 24 saat içinde ön bacakları hatta baş ve yüz kaslarını içine alır yani arkadan ön tarafa doğru bir felç taplosu oluşur.Etkilenen köpeklerin bilinçleri yerindedir,acıyı hissedebilirler ve çevreye ilgileri vardır.Botulismusun kas hareketlerine etkisi sonucu yutkunma refleksi ortadan kalkabilir,salivasyon artar,konstipasyon ve göz yangısı durumları gözlenir, gözlerdeki yangını sebebi azalmış göz yaşı üretimi ve göz kapatlarını kapatamamasıdır.Bazı olaylarda diyafram felcine bağlı ölüm gerçekleşir.Diyafram kası hareketleri ile akciğerlere hava dolar ve yine bu sayade hava geri verilir emme basma tulumba mantığında çalışan kas ve zarsal yapılardan meydana gelmiş bir yapıdır.Diyafram felcinde mekanik ventilasyon olmadan hayvan nefes alamaz. Neyse ki diyafram kası botulismusa karşı  diğer vücut kaslarından daha dirençlidir,bu yüzden bütün köpeklerde ventilatör kullanmaya gerek yoktur.

TANI

Teşhisi oldukça zordur.Yapılan muayene ve alınan anamnez ile botulismus toksininin alınabileceği bir durumun olup olmadığının belirlenmesi ve köpeğin göstediği klinik bulgular ve süresi ile teşhis konulmaya çalışılır.Rutin labaratuvar testleri kan ,idrar gibi etkilenen hayvanda normal gözükebilir.

Teşhis anamnez ve köpeğin gözlenmesi ile yapılır.Kan,dışkı ve kusmuk örneği alınıp botulismus toksini yönünden test edilebilir.Radyolojik muayene ile pnömani,respiratorik kaslarda paraliz,özafagal hareket problemleri gibi bütün bu durumlar değerlendirilebilir.

TEDAVİ

Eğer klinik bulgular gözükmeden önce köpeğin botulismus toksinini aldığı biliniyorsa veya şüpeleniliyorsa antitoksin uygulanabilir.Antitoksin botulismus toksininin sinir sonlarına bağlanmasını ve belirtilere neden olmsanı önler.Felç bulgusu gözüktüyse antitoksin uygulamak efektif değildir.Klinik bulgular gözükünce destekleyici tedaviye odaklanılır.Bu destekleyici tedavi hopitilizasyon gerektirebilir.Klinik bulguların şiddetine bağlı olarak yoğun bakımı olan bir yerde hopitilizasyon gerekebilir.Botulismus bulguları zamanla çözülebilir ve destekleyici tedavi komplikasyon olasılığını azaltır.Etkilenen köpeklerde dekübital yaralar olmaması için yumuşak yataklarda hopitilize edilmeye devam edilmelidir.Orta derecelilerde yeme ve içme için yardım edilmeli,şiddetlilerde dehidrasyonu önlemek için inrtavenöz sıvı verilmeli ve mide tübü takılarak beslenmelidir.Çogu vakada köpekler idrarını yapamaz hale gelir ve idrar kesesini boşaltamaz böyle bir durumda veteriner hekimin idrar kesesini sitosentez veya idrar kateteri yerleştirerek boşaltması gerekir.Köpek gözlerini kırpamıyorsa korneanın kurumasını önlemek için göz merhemi kullanılmalı ve sekonder enfeksiyonlara karşı antibiyotik kullanılmalıdır.

Eğer diyafram paralizi oluşmuş ise mekanik ventilasyona bağlanmalıdır.

PROGNOZ

Eğer uygun destekleyici tedaviyi almış ise 14-24 gün içinde kurtulabilir.Tedavi yapılmaz ise diyafram paralizine veya sekonder enfeksiyonlara bağlı ölüm gözükebilir.

KORUMA

Köpeğin ölmüş hayvanları,yolda çarpılmış ölmüş kuşları ve çiğ etleri yemesi önlenmelidir.

Botulismusun aşısı yoktur.