KÖPEKLERDE ECLAMPSİA

Elampsia köpeklerde kanda ki düşük kalsiyum seviyesin(hipokalsemi) sebeb olduğu akut hayatı tehdit edici doğum tetanisi olarakta bilinen kan dolaşımdaki çok düşük kalsiyum seviyesinin meydana getirdiği son derece korkutucu ve tehlikeli bir durumdur.Bazen yanlış olarak süt ateşi diye adlandırılır.Hücre dışı kalsiyum seviyesinin düşüklüğü kanda ki kalsiyum seviyesinin düşmesine sebep olur.Çoğunlukla doğumdan 1-3 hafta sonra gözükür ama bazen gebelikte de gözükebilir.İhtiyaç olan süt seviyesinin artması eclampsia oranını artırır.Normalde doğumdan 40 gün geçmiş ise eclampsia tehlikesi geçmiştir.Düşkün annenin yavruları düşkün olmayabilir.Düşkün anneler genellikle normal kalsiyum seviyesinde süt üretir.Laktasyonda ki hayvanların süt üretiminden dolayı dolaşımdaki kalsiyum seviyesin genellikle düşütüğü düşünülür.Laktasyondaki köpek ve kedilerin vücudu kolay bir şekilde artmış ihtiyaç olan kalsiyum seviyesini devam ettiremeyebilir.Doğum tetanisi dolaşımdaki kalsiyumun seviyesinde azalma olmadan kalsiyumu hızlıca süte aktarma yeteneğinin olmayışıdır.Küçük ırk köpekler büyük ırklarla karşılaştırıldığında daha yatkındır.Küçük ırklarda daha fazla rapor edilmiştir ama büyüklükle bağlantılı olmak zorunda değildir.

ETİYOLOJİ

Bu hastalık düşük kalsiyum seviyesi oluşturan durumlara bağlıdır.Bunlar;

1)KÖTÜ BESLEME:

Çoğu olaylarda köpek sahipleri köpekleri için ne kadar besin gerektiğinin fakında değil ya eksik yada çok besliyorlar.Ev yemekleri genellikle bu hastalık için pedispose faktördür.Hayvan sahipleri masumca bir düşünce ile çok miktarda dengesiz bir şekilde et veriyorlar ve bunu protein açısından yararlı olarak düşünüyorlar.Bu da normal olarak kalsiyum fosfor oranını bozuyor çünkü yemeklede ki kullanılabilir kalsiyum seviyesi düşüyor.Köpekler için ideal diet içindeki kalsiyum fosfor oranı 1.2-1 olmalıdır.Çoğu etin kalsiyum fosfor oranı ciğer gibi 1-15 arasındadır.Ciğer köpekler için mükemmeldir ama diyetinin büyük bir bölümünü oluşturursa kalsiyum fosfor oranı uygun olmaz.

2)Dolaşımdaki düşük albümin:

Diyetteki albümin azlığı yada aşırı miktarda vücuttan albümin kaybı kalsiyum seviyesinin düşmesine sebep olabilir.Kalsiyum albümine bağlanıp taşındığı için.Bazı böbrek hastalıklarında oluşabilir.

3)AŞIRI SÜT ÜRETİMİ:

Yavrular doğumdan sonraki 10-30. günlerde çok fazla süte ihtiyaç duyarlar.Köpeklerin kalsiyum seviyelerini düzgün bir şekilde sürdürmeleri stresli bir hal alır.Yavrular büyüdükçe ihtiyaç duydukaları total süt miktarıda artar.Bazı köpekler hızlıca çok miktarda süt üretir ve kan kalsiyum seviyelerini sürdüremezler.Süt üretimi için gerekli olan kalsiyum kan kalsiyum seviyesinin üzerine çıkar.Kanda ki kalsiyum iyonları sinir iletiminde ve kas kasılmasında dinamik etkiye sahiptir.Bütün bu fizyolojik fonksiyon bozuklukları kan kalsiyum seviyesi çok düştüğünde oluşur.

4)PARATİROİT BEZİ HASTALIKLARI:

Paratiroit bezi hastalıklarının kedi ve köpeklerde hipokalsemiye(düşük kalsiyum seviyesine) sebeb olduğuna inanılmaktadır.Bu durum çok nadirdir.

SEMPTOMLARI:

Eclampsia ciddi bir karmaşadır ama neyse ki belirtilerin farkına varmak kolaydır.Köpeğin gebeliğinin son döneminde veya laktasyonda olması özellikle bu hastalığı düşündürür.

Etkilenen köpek huzursuz ve gergin olabilir.Kısa zaman içinde sert bir yürüyüş olabilir hatta yalpalayabilir veya yolunu şaşırabilir.Sonunda yürüyemez ,bacakları gergin ve sert bir hal alabilir.Kas kasılmaları,göz seyirmesi ,hızlı kesik soluma ve inkordinasyon gözükebilir.Kas aktivitesinden dolayı vücut ısısı yükselir.Tedavi edilmez ise ölüm gerçekleşir.Tüm bu klinik bulgular çok hızlı(12 saat içinde) oluşabilir.

TEDAVİSİ:

Veteriner hekimin yakın gözetiminde yavaş ve dikkatli bir şekilde intravenöz kalsiyum solüsyonu verilir.Genelikle 5-10 ml % 10 luk kalsiyum glukonat ,5-10 kg köpekler için yeterli kalsiyum sağlar.Kalsiyum yavaş uygulanmalı ve ventriküler fibrazyon ve kalp durmasından kaçınılmalı.Hatta gerekirse monitörize edilmeli.Nöbetten 5 dakika sonra hala kasılmalar veya spazm devam ediyorsa vücut sıcaklığı yükselebilir ve bu tehlikeli seviyelere ulaşabilir.Böyle durumlarda vücut sıcaklığını normale düşürmek için soğuk banyo yaptırılmalı.Kasılmalardan 5 dakkika sonra köpek yorgun tükenmiş olabilir kas ve karaciğer glikojen depoları tükenmiştir,düşük  kan şekeri nöbetleri tetikler.Bu yüzden hemen intravenöz dextroz verilmelidir.Kasılmalar çok şiddetli ise sedasyon uygulanabilir phenobarbitone,diazepam kasları gevşeltir.Tedaviden sonra diyetleri kalsiyum ve d vitamini ile desteklenebilir.Kortikostreoid kalsiyum emilimini engellediği için vermek yanlış olabilir.

KORUMA:

1-Diyette denge olmalı gerekli kalsiyum fosfor oranı sağlanmalıdır.Çok fazla et verilmemeli ,dengenin üzerine çıkılmamalıdır.

2-Orta dönemde çok az dengeli kalsiyum fosfor ve d vitamini kaynakları verilebilir.Süt iyi bir ilave  takviyedir,laktoz ishal oluşturmaz.Kalsiyum tek başına verilmemeli fosfor ve d vitamini ile verilmelidir, unutulmamalıdır ki kalsiyum fosfor oranı 1.2-1 dir.

3-Doğumdan önceki kortizon ilavesi eclampsiayı önleyebilir.

3-Yavru süt ikame mamaları ile beslenmeli annenin fazla süt üretmesi engellenmeli ,şüpeli olanlar doğumdan 24 saat sonra yavrularından ayrılmalı ticari yavru mamaları veya sütleri ile beslenmeli

4-Münkün olan en kısa zamanda sütten kesilmelidir.