Köpekler çoğu zaman çiftliklerin neşesi, sürülerin koruyucusudur. Ancak bazı durumlarda, farkında olmadan koyunlar için hastalık taşıyıcısı (taşıyıcı konak) haline gelebilirler.
Bu hastalıkların bir kısmı paraziter, bir kısmı ise bakteriyel veya viral kökenlidir.
Peki köpeklerden koyunlara hangi hastalıklar bulaşır ve bunlardan korunmak için neler yapılmalıdır?
İşte bilinmesi gerekenler…

1. Kist Hidatik (Echinococcosis) – En Yaygın ve Tehlikeli Parazit

Köpeklerden koyunlara bulaşan en bilinen hastalık kist hidatiktir.
Etkeni Echinococcus granulosus adlı bir parazittir.
Bu parazit köpeklerin bağırsaklarında yaşar ve yumurtaları dışkıyla çevreye yayılır. Koyunlar bu yumurtaları otlarla birlikte yuttuklarında, karaciğer ve akciğerlerinde içi sıvı dolu kistler oluşur.

Belirtiler:

• Koyunlarda zayıflama
• Solunum güçlüğü
• Karaciğer büyümesi
• Verim düşüklüğü

Bulaşma Zinciri:

Köpek → dışkı → otlak → koyun → kist gelişimi
Eğer köpek bu koyun organlarını yerse, döngü yeniden başlar.

Korunma Yolları:

• Köpeklere düzenli iç parazit tedavisi yapılmalı (3 ayda bir en az).
• Koyun kesim atıkları köpeklere verilmemeli!
• Leş veya organ atıkları gömülmeli ya da imha edilmelidir.

2. Neosporozis – Görünmeyen Gebelik Kaybı Nedeni

Neospora caninum adlı protozoon paraziti, özellikle köpeklerden sığırlara bulaşmasıyla bilinse de koyunlarda da düşük ve kısırlık gibi ciddi sonuçlara yol açabilir.

Belirtiler:

• Gebe koyunlarda düşük
• Zayıf veya ölü doğan yavrular
• Sürüde doğurganlık oranının azalması

Bulaşma:

Köpekler dışkılarıyla çevreye Neospora ookistleri yayar.
Koyunlar bu mikroorganizmaları su veya yem yoluyla alır.

Korunma:

Gebe koyunlar köpek dışkısından uzak alanlarda beslenmelidir.

Köpeklerin koyun yemine ve su kaynaklarına erişimi engellenmeli.

Çiftlik çevresi temiz ve kuru tutulmalıdır.

3. Brucellosis (Bruselloz) – Ortak Tehlike

Bruselloz, hem koyunlar hem köpekler hem de insanlar için zoonotik, yani türler arası bulaşabilen bir bakteriyel hastalıktır.
Köpeklerde Brucella canis, koyunlarda ise Brucella melitensis etkenidir. Ancak bazı durumlarda çapraz bulaşma görülebilir.

Belirtiler:

• Gebe koyunlarda düşük
• Süt veriminde azalma
• Testis ve eklem iltihapları

Korunma:

• Koyunlar ve köpekler ayrı alanlarda barınmalı.
• Şüpheli doğum materyalleri yakılmalı veya derin gömülmeli.
• Çiftlikte bruselloz aşılaması düzenli yapılmalıdır.

4. Sarcocystosis (Kas Kist Hastalığı)

Sarcocystis türü parazitler, köpek dışkısı yoluyla koyunlara bulaşabilir.
Koyunlarda genellikle belirgin belirti görülmez, ancak kaslarda kistler oluşarak et kalitesini düşürür.

Korunma:

• Köpeklerin mezbaha atıklarına ulaşması engellenmeli.
• Koyun otlakları temiz tutulmalı.
• Köpek dışkısı tarım alanlarına karışmamalıdır.

5. Pastörelloz (Pasteurellosis) – Dolaylı Bulaşma Riski

Köpekler genellikle Pasteurella multocida bakterisini taşır.
Direkt olarak koyunlara geçmesi nadirdir, ancak yaralanmalar veya ortak su kaynakları aracılığıyla bulaşabilir.
Koyunlarda zatürre, burun akıntısı ve ateş gibi belirtiler görülür.

6. Coenurosis (Dönme Hastalığı): Köpeklerden Koyunlara Bulaşan Gizli Tehlike

Coenurosis, köpeklerden koyunlara bulaşan paraziter bir hastalıktır. Dönme hastalığı olarak bilinen bu enfeksiyon, koyunlarda sinirsel bozukluklara ve verim kaybına yol açar. İşte belirtileri, bulaşma yolları ve korunma yöntemleri.

Coenurosis Nedir?

Coenurosis, halk arasında dönme hastalığı olarak bilinen, Taenia multiceps adlı şerit parazitin larva evresinin neden olduğu bir sinir sistemi hastalığıdır.
Bu parazitin erişkin formu köpeklerin bağırsaklarında, larva formu ise koyunların beyin ve omuriliğinde yaşar.
Sonuçta koyunlarda denge bozukluğu, yönelim kaybı ve dairesel hareketler gibi dikkat çekici belirtiler görülür.

Köpeklerden Koyunlara Nasıl Bulaşır?

Coenurosis’in en önemli özelliği, köpek–koyun yaşam döngüsüyle devam etmesidir.

Bulaşma Döngüsü:

1. Köpek, koyun veya keçi beyni içeren çiğ etleri yediğinde, Taenia multiceps paraziti bağırsaklarında gelişir.
2. Parazit olgunlaştığında yumurtalarını köpek dışkısıyla çevreye yayar.
3. Koyun, otlarken bu yumurtaları su veya otla birlikte yutar.
4. Yumurtadan çıkan larvalar, kan yoluyla beyne ve omuriliğe göç eder.
5. Beyinde Coenurus cerebralis adlı kist oluşur.

Bu döngü kırılmadığı sürece, hastalık çiftliklerde sürekli devam eder.

Koyunlarda Görülen Belirtiler

Koyunlarda Coenurosis genellikle beyindeki kistin konumuna bağlı olarak ortaya çıkar.

En Yaygın Belirtiler:

• Sürekli aynı yöne doğru dönme hareketi
• Baş eğikliği veya sabit tutma
• Dengesizlik ve sendeleme
• Körlük veya şaşılık
• Koordinasyon bozukluğu
• İleri vakalarda hareket edememe ve ölüm

Koyun sürüsünde bu belirtiler fark edildiğinde, genellikle bir veya birkaç hayvan etkilenmiştir; ancak bulaşma zinciri aktifse tüm sürü risk altındadır.

Teşhis ve Tanı Yöntemleri

Coenurosis, çoğu zaman klinik belirtilere dayanılarak teşhis edilir.
Kesin tanı için:

• Otopsi (ölü hayvanlarda beyin kistinin görülmesi),
• MR veya ultrason (yaşayan hayvanlarda beyin içi kist tespiti) kullanılabilir.

Kist genellikle beyin yarım kürelerinde yer alır ve 1–5 cm çapında olabilir.

Coenurosis’ten Korunma Yöntemleri

Bu hastalık önlenebilir bir enfeksiyondur. Ana hedef, köpeklerin parazit yumurtası yaymasını durdurmak ve koyunların bu yumurtaları yutmasını engellemektir.

Köpekler İçin:

• 3 ayda bir praziquantel içeren iç parazit ilaçları uygulanmalı.
• Kesim artıkları veya koyun beyni köpeklere asla verilmemeli.
• Köpek dışkısı otlak ve su kaynaklarından uzak alanlara atılmalıdır.

Koyunlar İçin:

• Koyunlar köpek dışkısı bulunan alanlarda otlatılmamalı.
• Su kaynakları düzenli olarak temizlenmeli.
• Koyun ölüleri ve kesim atıkları yakılmalı veya derin gömülmelidir.

Çiftlik Hijyeni:

• Köpeklerin sürüyle temas ettiği alanlar düzenli olarak dezenfekte edilmelidir.
• Yeni alınan köpekler 15 gün karantinada tutulmalı, parazit tedavisi yapılmalıdır.

Ekonomik ve Sağlık Açısından Önemi

Coenurosis sadece hayvan sağlığını değil, çiftlik ekonomisini de ciddi şekilde etkiler.
Hastalık sonucu koyunlarda:

• Verim kaybı (yün, süt, et üretiminde düşüş),
• Erken ölüm oranında artış,
• Tedavi masrafları görülür.

Ayrıca köpeklerdeki parazit yükü arttıkça, diğer zoonotik (insana bulaşabilen) parazit riskleri de artar.

Sonuç: Önlem, Tedaviden Daha Değerlidir

Coenurosis (dönme hastalığı), köpeklerden koyunlara bulaşan ama basit önlemlerle tamamen kontrol altına alınabilecek bir hastalıktır.
Köpeklerin düzenli parazit tedavisi, leş yedirilmemesi ve hijyen kurallarına dikkat edilmesiyle bu tehlike ortadan kaldırılabilir.

Sağlıklı bir sürü, bilinçli hayvancılıkla mümkündür

Genel Korunma Önlemleri

Köpeklerden koyunlara bulaşan hastalıkları önlemenin yolu, düzenli bakım ve hijyenden geçer.

Uygulanabilir Adımlar:

• Köpekleri düzenli parazit ilaçlamasına tabi tutmak.
• Koyun otlaklarını köpek dışkısından uzak tutmak.
• Koyun kesim artıkları ve ölü doğan kuzuları köpeklere yedirmemek.
• Temiz su kaynakları kullanmak.
• Yeni alınan hayvanları karantinada gözlemlemek.

Sonuç: Önlem Al, Sürünü Koru

Köpeklerden koyunlara bulaşan hastalıklar, genellikle fark edilmeden başlayan ancak ekonomik kayıplara yol açan sorunlardır.
Basit önlemlerle hem köpeklerin hem de koyunların sağlığı korunabilir.
Unutma, sağlıklı bir sürünün temelinde sağlıklı bir çiftlik ekosistemi vardır — ve bu ekosistemde köpekler de önemli bir rol oynar.

Köpeklerde İç Parazit Belirtileri: Dikkat Edilmesi Gereken İşaretler